ΕΝΑ ΠΡΟΙΚΟΣΥΜΦΩΝΟ ΤΟΥ 1859...

Προίκα, λέει... Πφφφ..... 
Σήμερα, λέει, έχει καταργηθεί ο θεσμός της προίκας, λέει... Παληά η γυναίκα αν δεν είχε προίκα, κλάφτηνα, λέει... 
Ενώ τώρα μπορείς να αφήσεις το συναίσθημα να σε κυριεύσει, λέει... 

Μάλιστα...

Τρίβω τα χέρια μου και ξεκινώ κάνοντας μιάν υπόθεση, που οδηγεί σε μιαν ερώτηση, που καλύτερα είναι να μείνει αναπάντητη...

Ας πούμε, ωρέ παλλικάρι, πως έχεις μια σχέση. 

Κι’ ας πούμε τώρα πως μετά από κανένα πεντάμηνο, εννιάμηνο, χρόνο, δίχρονο, κι΄αφού περάσουν τα μέλια και η σχέση φτάσει να γίνει συνήθεια, καταλαβαίνεις πως με την κοπελιά με την οποία είσαι μαζί δεν πολυταιριάζεις. Γιατί, τελικώς, μόλις έφυγε το πολύ το πάθος δεν έμειναν και πολλά κοινά σημεία...

Και ετοιμάζεσαι να πεις, «Δεν πάει άλλο ρε συ Μαρία, Ελένη, Δήμητρα, Γεωργία μου! Κουραστήκαμε πιά, καλό είναι να σταματήσουμε εδώ πριν σοβαρέψουν τα πράγματα». 

Και σε ερωτώ: με την ίδια ευκολία θα πεις «τέλος» αν η κοπέλλα έχει ένα δισέλιδο 'Εψιλον Εννέα, ή αν η κοπέλλα δεν έχει τίποτε δικό της;  
Μην απαντάς. 
Άκου τί απάντησε ο μέσα εαυτός σου στο βάθος του μυαλού σου και μην πεις σε κανέναν αυτό που άκουσες...

Αλλά, όταν διαβάσεις το παρακάτω προικοσύμφωνο, μάλλον δεν θα είναι και πολύ σωστό να χλευάσεις τους παληότερους που τηρούσαν τον θεσμό της προίκας.

Πανάρχαιος θεσμός, που αποσκοπούσε στο να εξισορροπήσει την αποχή της γυναίκας από τον εργασιακό στίβο, αφού οι πρόσοδοι του σπιτιού έρχονταν μόνον από την εργασία του άντρα. Στα αγγλικά λέγεται DOWRY και αν ψάξετε θα διαβάσετε απίστευτες ιστορίες. 


Δυστυχώς, πολλές φορές η προίκα από μόνη της αποτελούσε αιτία γάμου και οι οικογένειες ελάχιστα νοιάζονταν για αισθήματα, επιθυμίες, ηλικιακές διαφορές κ.λπ. 
Το παιδί-αγόρι έπρεπε να διαιωνίσει το όνομα της οικογένειας, συνήθως με περισσότερα από ένα παιδιά, και γι΄αυτό έπρεπε να πάρει νύφη με περιουσία, για να μπορούν να εξασφαλιστούν τόσα στόματα. Το παιδί-κορίτσι, απλώς, έπρεπε να φύγει από το σπίτι το ταχύτερο, γιατί, εκτός των άλλων, μια γεροντοκόρη μέσα στο σπίτι αποτελούσε αντικείμενο χλεύης για την οικογένεια.

Το συγκεκριμένο προικοσύμφωνο είναι του 1859 και αφορά κατοίκους των Κάτω Μερών. 


Ενδιαφέρον έχει το ότι, τα χωράφια που δίδονται σαν προίκα προσδιορίζονται από τα ονόματα των ιδιοκτητών των γειτονικών χωραφιών.  

Χαρακτηριστικά, η λέξη που χρησιμοποιεί ο συμβολαιογράφος είναι πλησιασταί, αυτοί δηλαδή, που είναι πλησίον του χωραφιού, που γειτονεύουν με το χωράφι.
Παρατηρείστε επίσης ότι, σε κάποιο σημείο του κειμένου απαριθμούνται σαν προίκα ορισμένα ετερόκλητα αντικείμενα, τα οποία στο τέλος αθροιζόμενα ως αξίες, κάνουν στρογγυλές εκατό δραχμές. Αυτό συμβαίνει και από την πλευρά της νύφης αλλά και από την πλευρά του γαμπρού.
Ενδιαφέρων είναι επίσης, ο τρόπος με τον οποίο ο συμβολαιογράφος μεταφέρει την λέξεις κουρτίνες και την τοποθεσία Κουναριά σαν κορτίνες και Κοναριά αντίστοιχα, "ευπρεπίζει" δηλαδή, λέξεις που ηχούν πολύ κοντά στο γλωσσικό ιδίωμα των χωρικών. 

Η χήρα μητέρα της κοπέλας είναι "άνευ έργου", δεν εργάζεται δηλαδή, ενώ ο έτερος υπογράφων από την πλευρά της κοπέλας είναι "ιδιώτης"
Παρ' όλ' αυτά, η μητέρα αναφέρεται πρώτη στο προικοσύμφωνο. 


Ο συμβολαιογράφος αναφερόμενος στον εαυτό του χρησιμοποιεί κεφαλαίο Σίγμα στην αρχή της λέξης, ενώ οι μάρτυρες που "ομολόγησαν άγνοιαν γραμμάτων" γράφονται με μικρό μ.

Αναλυτικά το κείμενο έχει ως εξής: 

Σήμερον την δεκάτην εννάτην του μηνός Ιανουαρίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού πεντηκοστού εννάτου έτους, ημέραν της εβδομάδος Δευτέραν μετά μεσημβρίαν εν Τήνω και το εν τη πόλει του Δήμου Τήνου απέναντι της μητροπόλεως κείμενου γραφείου μου ενώπιον εμού του Συμβολαιογράφου Τήνου Νικολάου Α. Βιτάλη καθεδρεύοντος εν τη πόλει του Δήμου Τήνου παρόντων και των μαρτύρων Κυρίων Νικολάου Γκίζη σκυτοτόμου κατοίκου του χωρίου Κουμάρου του Δήμου Σωσθενείου και Νικολάου Σεργίου, υπαλλήλου, κατοίκου της πόλεως Τήνου γνωστών μου και μη εξαιρετέων ενεφανίσθη αφ’ ενός η Μαριέτα Μ. Πε.........., χήρα, άνευ έργου, κάτοικος του χωρίου Κελλιά του Δήμου Περαίας και ο Μάρκος Πε...........ς κάτοικος του αυτού χωρίου και Δήμου, ιδιώτης, και εξ’ άλλου ο κύριος Αλέξανδρος Κ...........ς, γεωργός, και η σύζυγός του Ελένη, άνευ έργου, κάτοικοι αμφότεροι του χωρίου Αετοφωλεάς του Δήμου Περαίας γνωστοί και άσχετοί μου συγγενείας, και ομολόγησαν η πρώτη, ήτοι η Κα Μαρία Μ. Πε............., χήρα, ότι έχει θυγατέραν ενήλικον ονόματι Μαρούλαν και θέλουσαν να συζεύξη αυτήν εις γάμου κοινωνίαν εξελέξατο νυμφίον και νόμιμον σύζυγον αυτής τον Νικόλαον Κ............ν. αφού δεν πρώτον εύχεται τής θυγατρός της η Μήτηρ της Μαριέτα Μ. Πε..........., της δίδη προίκα τα ακόλουθα._ Εν χωράφιον επτά σκάλαις εις θέσιν αυτάς με αμπέλια, πλησιασταί Λαρέζος Φώσκολος και Μάρκος Αρμάος , αξιάς ως έγγιξα δραχμς πεντήκοντα αριθ. 50. Έν κηπάριον εις θέσιν Πηγαδάκια με νερόν δύο φοράς την εβδομάδα, Τετάρτην και Παρασκευήν, πλησιασταί Γιαννούλης Σκλάβος, και Μάρκος Στεφάνου, αξίας δραχ-



μών εικοσιπέντε Αριθ. 25. Της δίδη προς τούτοις εν κρεββατοστρώσι, δύω ζεύγη σενδόνια, έξ πετσέτες, εν τραπεζομάνδηλον, μίαν δωδεκάδαν μαχαιροπήρουνα και κουτάλια έν κιβώτιον με τα ρούχα της, εν ζεύγος σκουλαρίκια και έν χρυσούν δακτυλίδιον εξ φλυτζάνια με τα πιατάκια τους δύο καθήκλας εν τηγάνιον, εν ζεύγος κορτίνες τλουπανεραίς και εν δαμάλιον αξίας δραχμών εκατόν. αριθ. 100. Εξ άλλου δε μέρους δίδη προς αυτήν ο πάππος της ιδίας Μαρούλας, Μάρκος Πε...........ς τα ακόλουθα. μίαν σκάλαν χωράφιον εις θέσιν κανειός τής κάτω. πλησιασταί Γιαννακός Αρμάος και Μαριαίτα Περπινιά αξίας δραχμών εξήκοντα αριθ. 60. της δίδη προς τούτοις μίαν κάμαραν εντός του χωρίου Κελλιά, ανώγαιον ως κατώγαιον ως ευρίσκεται. πλησιασταί ο Άγιος Ιωάννης και ο δρόμος. αξίας δραχμών εκατόν. αριθ. 100. Τας οποίας κάμαρας οπόταν θέλη να τας πωλήση να έχουν την προθεσμίαν τα αδέρφια της, έτι της δίδη έναν τεντζερέ δραχμών τεσσάρων, αριθ 4. δίδη δε και ο Αλέξανδρος Κ...........ς εις τον υιόν του Νικόλαον Κ...........ν την ευχήν του ομού με την σύζυγόν του Ελένην, ακολούθως δε δίδουσιν εις αυτόν ως ακολουθεί. εκ του εις θέσιν αλωνάκι χωραφίου , να λαμβάνη το ήμισυ απ΄όποιον μέρος θέλει περιέχον αμπέλια. πλησιασταί Νικόλαος Μουστάκας και Αικατερίνη Φιλιππίνα. του διδούσιν ομού εκ του παραγγερίδιου ήμισυ εκ του πλησίον αυτού. πλησιασταί ο κοινός δρόμος. αξίας δραχμών εξήκοντα. αριθ 60. Εν έτερον





 χωράφιον εις θέσιν κάμπο κάτω Κλείσμα. Πλησιασταί Φραγκίσκος Στεριώτης και Ιωάννης Καταζάς , αξίας δραχμών εβδομήντα . αριθ. 70. έτερον χωράφιον εις θέσιν Σγαρδελά πλομάρι με συκάς , πλησιασταί Φραγκίσκος Φώσκολος και Ματθαίος Καταζάς αξίας δραχμών πεντήκοντα. αριθ. 50. έτερον ήμισυ κήπου εις θέσιν κάτω κλείσμα , πλησιασταί Ιωάννης Καταζάς και Δαλισμάς Βιδάλης με το νερόν του πάσαν Δευτέραν αξίας δραχμών δεκαπέντε. αριθ 15. Το εις θέσιν κοναριά χωράφιον τρία σκαλάκια, πλησιασταί Αλέξανδρος Απέργης και ο δρόμος. αξίας δραχμών τριάκοντα, αριθ 30. του δίδουν προσέτιν μίαν δάμαλιν , εν τόπιον αμερικάνικου πανίου, και δύο καθήκλες αξίας δραχμών εκατόν, αριθ. 100. υπόσχεται προσέτι ο Νικόλαος Κ...........ς να έχη αναμεταξύ με την σύζυγόν του κατά την συνήθειαν όλα τα αναθήματα . πρός τούτοις ό,τι θέλει συζευχθεί κατά τον ερχόμενον μήνα , προηγουμένης μεταγραφής δυνάμει του Νόμου ._ Διό γέγονε το παρόν , και αναγνωσθέν υπεγράφη παρά του Μάρκου Πε............ , των μαρτύρων και εμού του Συμβολαιογράφου , εκτός των λοιπών συμβαλλομένων , ομολογησάντων αγνοίαν γραμμάτων .

Διάσωση και διατήρηση εγγράφου: Ιωάννης Παπαδόπουλος, καλοκαίρι 2013

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΕΝΑ ΝΗΣΙ ΓΕΜΑΤΟ ΒΛΑΚΕΣ...

ΚΟΥΚΛΑ ΜΟΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ...

ΚΑΛΩΣ ΗΡΘΕ ΤΟ ΔΟΛΛΑΡΙΟ !